In mijn eerste blog neem ik jullie mee naar de geschiedenis van gips en cement. Er valt hier zoveel over te vertellen dat ik me niet in kon houden om dit met jullie te delen.
Geschiedenis van gips
Gips is een bijzonder bouwmateriaal en er wordt intensief en op verschillende manieren gebruik van gemaakt. Het heeft ook een hele lange geschiedenis en is een van de meest voorkomende mineralen ter wereld. Dus zeker de moeite waard om erover te bloggen toch?
Zeven tot achtduizend jaar geleden was gips bij de Egyptenaren al erg populair. En dat is helemaal niet zo gek want dankzij de Egyptenaren kunnen we de indrukwekkende bouwprestaties bewonderen in Egypte, de bouw van de piramiden. De Egyptenaren hadden geleerd om van gips pleister te maken: ze versierden ook de wanden van hun paleizen en hun graftombes ermee. Een van de eerste gips pleister is gevonden binnen in de grote piramiden.
Het waren de Grieken uit de oudheid die het magische mineraal “gypsos’ noemden, waar de naam gips van is afgeleid. De Grieken gebruiken later het materiaal voor versieringen aan huizen.
Gips was toen al erg veelzijdig want door de natuurlijke zachtheid maakt de verwerking ervan het eenvoudig en vereist het geen complexe en duurzame hulpmiddelen. Daarom werd het vroeger ook gebruikt voor beeldhouwwerken, schepen en ander huishoudelijk gereedschap.
In Europa werd gips als bouwmateriaal veel later toegepast, de Barok- en Rococo-tijd (tussen 1730 en 1760) brachten gips als bouwmateriaal in hoog aanzien. In deze tijd werd hoofdzakelijk gebrand gips (terra alba) gebruikt. De stenen werden voornamelijk vanuit Cyprus of Italië geïmporteerd, waarna ze werden gebrand en verpulverd en met 2½ delen water vermengd.
Geschiedenis van cement
Cement saai? Allesbehalve! Er is heel veel over te vertellen. Zeker als het gaat om de geschiedenis.
Het woord cement is afgeleid van Latijnse term “caementum” en dat betekent bindmiddel van het metselwerk.
Het waren weer de Grieken die als eerste metselkalk maakten door het branden van schelpen en/of kalk. De Romeinen verbeterden dit bindmiddel door er baksteenpoeder en vulkanische as aan toe te voegen. Zo ontstond een hydraulisch bindmiddel, een soort tussenvorm van kalk en echt cement. Hierdoor konden grote constructies worden gebouwd zoals arena’s, baden, amfitheaters of aquaducten, waarvan sommige zelfs twintig eeuwen later nog perfect bewaard zijn gebleven.
Later in de middeleeuwen verdween de kennis over het maken en toepassen van baksteen en werd er voornamelijk met natuursteen en hout gebouwd. Maar vanaf de 12e eeuw keerde het gebruik van de steenachtige materialen terug. Het metselwerk (de muren) werd gemaakt met luchtkalkmortels, onder andere van schelpkalk. Voor waterbestendige muren, bij kelders en dergelijke, werd aan de kalkmortel tras toegevoegd zodat de mortel hydraulisch werd.
Rond de 18de eeuw werd voor het eerst hydraulische kalk geproduceerd dat dicht in de buurt komt van ons modern cement. Dit was vooral te danken aan de vooruitgang die werd geboekt in de bakprocédés. In 1759 produceerde de Engelsman John Smeaton een mortel die even hard was als steen, door hydraulische kalk te vermengen met vulkanische as. In 1817 ontdekte de Fransman Louis Vicat de chemische principes van cement en bepaalde hij de fabricatieregels voor hydraulisch cement. Hij wordt dan ook beschouwd als de vader van het moderne cement.
Eind 19e eeuw deed gewapend beton zijn intrede, Naast toevoegen van ijzerdraad om de treksterkte te verbeteren, veranderde ook het bindmiddel. De traditionele traskalk werd vervangen door Portland cement, een gesinterd mengsel van kalk en klei, dat veel sneller uithardde en een betere bescherming bood tegen roesten van de wapening. Daarnaast werd zand en grind gebruikt als toeslagmateriaal.
In de loop van de 20ste eeuw werd de cementproductie verbeterd. Er werden met name speciale cementsoorten geproduceerd.